Bệnh trĩ

Bệnh trĩ ngoại, trĩ ngoại, tri ngoai được hình thành là do sự dãn quá mức của đám rối tĩnh mạch trĩ ngoài nằm dưới da xung quanh lỗ hậu môn. Mặt ngoài của trĩ ngoại bị phủ một lớp da, không thể đưa vào trong hậu môn, có thể nhìn thấy, không dễ bị chảy máu. Triệu chứng chủ yếu là cảm giác có vật lạ và đau. Theo lâm sàng có thể chia thành trĩ ngoại do các tĩnh mạch căng lên, trĩ ngoại các mô liên kết, trĩ ngoại do viêm và trĩ ngoại do tụ máu.

Là do tĩnh mạch trên trĩ bị tắc hay vỡ gây chảy máu, mạch máu có nhiều cục máu, ở phía dưới da phần cửa hậu môn hình thành những cục trĩ nhỏ hình ôvan, bệnh nhân cảm thấy đau tức.

Là do tĩnh mạch dưới da bị gấp khúc, ở phần rìa cửa hậu môn hình thành những viền bướu hình tròn, hình dài, hay hình bầu dục,. Nếu có phù thũng, tình trạng sẽ nặng hơn, trong búi trĩ có cả chỗ tắc mạch máu và tổ chức kết đế.

Là do những nếp gấp ở cửa hậu môn bị phù thũng, bị viêm gây nên. Thường cửa hậu môn bị tổn thương do lây nhiễm vi khuẩn.

Do rãnh nhăn ở phần rìa cửa hậu môn phình to, các mô kết đế bị tăng sinh trong đó mạch máu lại rất ít, do những mảnh da dài ra, gọi là trĩ ngoại do da. Vùng rìa hậu môn có thể thấy những mảnh da đơn phát hoặc vòng trong lòi ra, và sa xuống, trĩ hình vòng có thể dạng mào hoa, gọi là trĩ ngoại dạng da thừa hay là trĩ tiêu binh.

Trĩ là tình trạng giãn tĩnh mạch của các tổ chức tại hậu môn hoặc ở lối ra của trực tràng. Chúng là một trong nguyên nhân gây chảy máu trực tràng.

Bệnh trĩ biểu hiện các triệu chứng thường không rõ rệt. Người bệnh và thầy thuốc thường khó xác định được thời gian bắt đầu của bệnh. Triệu chứng sớm và thường gặp nhất của bệnh trĩ là chảy máu. Lúc đầu, người bệnh chảy máu rất kín đáo, chỉ thấy một chút máu ở giấy vệ sinh hoặc phân. Lâu dần, phải rặn do táo bón, máu sẽ chảy thành giọt, thành tia  có khi ngồi xổm hoặc đi lại nhiều cũng thấy máu chảy. Người mắc bệnh trĩ có cảm giác vướng, đau ở vùng hậu môn, triệu chứng đau do tắc mạch ở búi trĩ khi có các cục máu đông nhỏ.

Người mắc bệnh trĩ ngoại, trĩ ngoại nên chú ý điều chỉnh trong sinh hoạt, hạn chế những công việc nặng nhọc, gắng sức tránh động tác mạnh làm cho áp lực trong xoang bụng tăng lên đột ngột, tránh ngồi lâu, đứng nhiều, ngồi xổm. Bạn cũng cần tránh va chạm, cọ sát vùng hậu môn, giấy vệ sinh phải mềm mại, dùng các loại xà phòng ít tính acid đồng thời giữ khô, sạch vùng hậu môn, tránh rửa quá nhiều gây va chạm thương tổn.

Người bệnh tránh bia, rượu, các thức ăn dễ kích ứng niêm mạc ruột, dạ dày (như hồ tiêu, ớt, cà ri…), trán bị tiêu chảy. Bạn nên ăn nhiều chất xơ như ăn quýt, cam giúp phân mềm, đỡ táo bón. Những thực phẩm nhuận tràng, giàu dinh dưỡng như rau lang, rau đay, rau mồng tơi, rau dền để nấu canh ăn thường xuyên rất tốt cho người bị bệnh trĩ. Đặc biệt, người bệnh trĩ hoặc bị táo nên sử dụng rau dấp cá có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc, rất hiệu quả trong trị  táo bón, bệnh trĩ. Chuối cũng là loại quả nhuận tràng tốt, sau mỗi bữa ăn nên dùng một quả chuối. Củ khoai lang cũng có công dụng giúp nhuận tràng, nên ăn thêm vào các bữa ăn phụ.

Các chuyên gia cho biết bệnh trĩ ngoại phát tác chủ yếu liên quan đến thói quen đại tiện, thói quen ăn uống và các tư thế của cơ thể…. không tốt. Cụ thể như sau:

1, Thói quen ăn uống không tốt: ăn nhiều các thức ăn quá béo, các gia vị cay nóng, các chất kích thích cao sẽ dẫn đến trĩ ngoại.

2, Tư thế cơ thể không tốt, quá mệt mỏi: đứng lâu, ngồi lâu, ngồi xổm nhiều, đi nhiều cũng có thể gây nên bệnh trĩ.

3, Thói quen đại tiện không tốt: ngồi xí bệt nhiều, đọc báo khi đi đại tiện.

4, Áp lực bụng tăng cao: phì đại tuyến tiền liệt, mang thai cũng là nguyên nhân gây trĩ.

5, Máu lưu thông cục bộ kém gây tụ máu hoặc huyết quản phồng to:

+ Đứng thẳng: cơ thể chịu tác dụng của trọng lực gây nên trĩ.

+  Khi đại tiện phải dặn mạnh, nhiều làm tăng áp lực của bụng cũng gây nên trĩ.

+  Các mô dưới cơ niêm mạc trực tràng bị thả lỏng, lực cản xung quanh huyết quản yếu dẫn đến hình thành bệnh trĩ.

+ Tĩnh mạch trên trực tràng không có van tĩnh mạch, huyết quản đi qua các cơ xung quanh hậu môn là nguyên nhân gây bệnh trĩ.

6, Các nguyên nhân khác: xơ động mạch,  xơ gan, cao huyết áp, viêm mãn tính trực tràng hậu môn… đều có thể gây nên bệnh trĩ.

Nguyên nhân của trĩ chưa rõ dù được nghiên cứu rất nhiều. Miles, Salmon cũng như Lord nghĩ là do teo hẹp hậu môn nên các tác giả này xem nong hậu môn là một phần trong việc điều trị. Một số tác giải khác cho là do viêm hậu môn.

Graham-Stewart cho rằng nguyên nhân gây trĩ là rặn nhiều quá trong khi cơ thắt bị giãn nở. Rặn thì áp lực trong hệ thống tĩnh mạch cửa tăng lên. Lúc đó nếu có sa niêm ra thì áp lực bên ngoài là áp lực bên ngoài là áp lực khí trời, áp lực bên trong rất cao sẽ làm các tĩnh mạch trĩ bị phồng ra đột ngột. Theo giải thuyets này thì cần có sa niêm mạc trực tràng trước rồi mới có trĩ. Ngay ở người bình thường cũng có một phần sa niêm sinh lý, chỉ cần người đó rặn qua là đủ gây ra trĩ.

Lord thì nhận xét ngược lại là ở người sa toàn phần trực tràng ít khi thấy trĩ. Có thể cắt nghĩa trường hợp này là trực tràng sa quá nhanh trước khi áp lực trong ổ bụng tăng lên và sau đó bệnh nhân ngưng rặn.

Stelzner thấy có sự thông thương giữa động – tĩnh mạch ở dưới lớp niêm mạc của ông hậu môn và máu ở trĩ là máu động mạch cho nên ông ta đưa ra lý thuyết thông động – tĩnh mạch góp phần gây bệnh.

Dù là nguyên nhân nào đi nữa thì trĩ cũng ở một vùng nhỏ niêm mạc và dưới niêm mạc tiếp giáp hậu môn – trực tràng.

Khi trĩ nội lớn lên lại có một thay đổi bất thường nữa là toàn thể niêm mạc ống hậu môn bị sa xuống. Mỗi lần rặn là trĩ sa xuống thêm do sức ép của phân. Hiện tượng sa niêm mạc này là một trong các nguyên nhân quan trọng làm xuất hiện các triệu chứng của trĩ.

Quan niệm thông thường cho rằng bệnh trĩ nội có cuống nhưng Parks nhận thấy nếu đặt dụng cụ banh hậu môn ra để quan sát thì thấy đáy trên chùm trĩ nội rất rộng và xếp không thành cuống. Thấy có cuống là do chúng ta kéo lôi bó trĩ xuống. Đáy này nằm ở ranh giới hậu môn – trực tràng.

Trĩ xuống ranh giới gia niêm thì nhỏ lại, có khi nó thông với các bó trĩ phụ ở bên. Nếu khâu cột đáy búi trĩ thi thế nào cũng mất một số lớn niêm mạc ở phần trên hậu môn.

Bệnh trĩ, hay còn gọi là bệnh lòi dom theo dân gian, là bệnh được tạo thành do dãn quá mức các đám rối tĩnh mạch trĩ (hay sự phình tĩnh mạch) ở mô xung quanh hậu môn.

Trong cơ thể mỗi chúng ta có những mạch máu được gọi là tĩnh mạch, với áp suất trong lòng mạch thấp và có nhiệm vụ chuyên chở máu về tim.Quanh lỗ hậu môn cũng có những bó tĩnh mạch này. Khi những bó tĩnh mạch trên bất thường bị to và dãn ra thì gây ra bệnh trĩ. Một chế độ ăn điển hình của người Mỹ với các loại thức ăn đã qua tinh chế, chế biến sẵn, ít các loại ngũ cốc và các thức ăn nhuận tràng làm cho khó tiêu và gây nên chứng táo bón.Chính chứng táo bón này làm tăng áp lực trong lòng các bó tĩnh mạch quanh hậu môn. Chúng to lên, dãn ra và gây bệnh trĩ. Bệnh trĩ khá phổ biến. Hầu như ai cũng đã từng có những triệu chứng của bệnh này trong suốt cuộc đời. Tỉ lệ nam nữ bị bệnh là như nhau.

Bệnh Trĩ được chia làm hai nhóm chính : Bệnh trĩ Nội và Bệnh trĩ Ngoại. Niêm mạc ống hậu môn được chia làm hai vùng khác nhau dọc theo chiều dài của ống bằng một đường gọi là đường lược. Vùng niêm mạc nằm trên đường này thì không có thần kinh cảm nhận cảm giác đau, còn vùng niêm mạc nằm dưới đường này thì có cảm giác đau. Nếu các xoang tĩnh mạch trĩ trên (trực tràng trên) phồng to, trĩ được hình thành ở trên đường lược và được gọi là trĩ nội. Nếu các xoang tĩnh mạch trĩ dưới (trực tràng dưới) phồng to, trĩ được hình thành ở dưới đường lược và được gọi là trĩ ngoại. Do có sự thông nối giữa hệ tĩnh mạch trĩ trên và hệ tĩnh mạch trĩ dưới, sự tăng áp lực ở xoang tĩnh mạch trĩ trên tất yếu sẽ dẫn đến sự tăng áp lực ở xoang tĩnh mạch trĩ dưới.

Đặc điểm của trĩ nội – Xuất phát ở bên trên đường lược – Bề mặt là lớp niêm mạc của ống hậu môn- Không có thần kinh cảm giác – Diễn tiến và biến chứng: chảy máu, sa, nghẹt, viêm da quanh hậu môn. – Tuỳ theo diễn tiến, được phân thành bốn độ: Độ 1: mới hình thành, chảy máu là triệu chứng chính Độ 2: búi trĩ sa ra ngoài khi đi tiêu nhưng tự lên Độ 3: búi trĩ sa ra ngoài khi đi tiêu, phải đẩy mới lên được Độ 4: búi trĩ sa ra ngoài thường trực và có thể bị thắt nghẹt, dẫn đến hoại tử  Triệu chứng bệnh trĩ ngoại – Xuất phát bên dưới đường lược – Bề mặt là lớp biểu mô lát tầng – Có thần kinh cảm giác – Diễn tiến và biến chứng: đau (do thuyên tắc), mẩu da thừa Trĩ hỗn hợp: Tức là trên cùng một bệnh nhân xuất hiện cả trĩ nội và trĩ ngoại. Thông thường, khi diễn tiến lâu ngày, phần trĩ nội và phần trĩ ngoại sẽ liên kết với nhau, tạo thành trĩ hỗn hợp. Búi trĩ nội, khi đã sa tới độ 3, thường hiện diện dưới hình thái trĩ hỗn hợp.